Skilaverkefni 3: Kennsla og kennsluhættir

Hvað er góð kennsla í mínum huga?
Það er nú sjálfsagt ekki til neitt einfalt né rétt svar við því hvað sé góð kennsla. Hins vegar tel ég að kennari og nemendur hans hafi saman átt góða kennslustund ef kennarinn hefur náð að miðla nýrri þekkingu eða færni til nemenda sinna og þeir, á móti, náð að tileinka sér hana. Ég tel góða kennslu byggja á nokkrum atriðum og eru þau samskipti nemenda og kennara, námsmarkmið, kennsluaðferðir og áhugi og kunnátta kennarans.

Í fyrsta lagi tel ég mjög mikilvægt að kennarinn skapi gott kennsluandrúmsloft og komi fram af virðingu við nemendur sína og sýni þeim traust. Þannig byggir hann upp samskipti sem lýsa gagnkvæmri virðingu.

Næst ber að huga að námsmarkmiðum og þarf að setja þau fram á skipulegan hátt. Með námsmarkmiðum er kennarinn að setja fram þau markmið sem kennslan á að ná og tilgangi kennslunnar. Eins og áður sagði, þá verða námsmarkmiðin að vera sett skýrlega fram svo nemendur átti sig á efni og tilgangi kennslunnar. Markmiðin verða að ná til þekkingar nemenda, rökhugsunar, innsæis, færni, viðhorfa og sköpunarhæfileika þeirra (Ingvar Sigurgeirsson, 1996).

Þá er komið að kennsluaðferðum og er mikilvægt að kennarinn sé meðvitaður um fjölbreyttar kennsluaðferðir. Ingvar Sigurgeirsson skilgreinir kennsluaðferð sem „það skipulag sem kennarinn hefur á kennslu sinni, samskiptum við nemendur, viðfangsefnum og námsefni í því skyni að nemendur læri það sem að er keppt” (Ingvar Sigurgeirsson, 1999). Hann tekur einnig skýrt fram að engin ein kennsluaðferð sé betri en önnur. Kennarinn verður að finna þá kennsluaðferð sem hentar hans nemendum og hann verður að hafa í huga að mjög ólíklegt er að sama kennsluaðferð henti öllum. Kennarinn verður að vera sveigjanlegur og fær um að skipta á milli aðferða ef þurfa þykir og vera jafnvel með nokkrar aðferðir í sömu kennslustund. Kennsluaðferðin verður að taka mið af þörfum nemenda, aldri þeirra og þroska (Trausti Þorsteinsson, 2003). Það er mikilvægt að kennarinn geri sér grein fyrir því að engir tveir nemendur eru eins og að sérhver einstaklingur sé sterkur á alla vega einu sviði. Gardner  fjallar um átta greindir sem hann kallar málgreind, rök- og stærðfræðigreind, rýmisgreind, líkams- og hreyfigreind, tónlistargreind, samskiptagreind, sjálfsþekkingargreind og umhverfisgreind (Armstrong, 2001). Það er mikilvægt að kennarinn hjálpi nemendum sínum að finna sitt sterka greindarsvið og leggja rækt við það.

Að lokum er það áhugi, kunnátta og færni kennarans. Kennarinn verður að hafa áhuga á því sem hann er að kenna til að vel gangi. Hann verður að hafa námsefnið á hreinu og vera fær um að svara erfiðum spurningum frá nemendum. Ef nemendur finna að kennarinn er óviss um efnið þá geta þeir verið fljótir að missa áhugann og verður þá væntanlega lítið um miðlun á nýrri þekkingu og færni. Eins þarf kennarinn að vera hvetjandi, jákvæður og þolinmóður.

Þessi atriði tel ég að þurfi að vera til staðar til að góð kennsla geti átt sér stað. Oft finnst mér nú eins og kennarinn verði að vera nokkurs konar kraftaverkamanneskja. Það er ekki nóg að hann verði að vera fær í mannlegum samskiptum og vera glöggur á hinar mismunandi greindir nemenda sinna og hafa gott vald á hinum ýmsu kennsluaðferðum. Heldur þarf hann líka að vera fær í sinni grein og geta miðlað nýrri þekkingu og færni. Hann verður líka að vera þolinmóður og vera fær um að kenna ca 25 manna bekk þar sem kannski fimm til sjö nemendur eru með einhvers konar greiningu og þurfa einstaklings-námskrá. Þetta er ekkert smá en að mínu viti gefur þessi fjölbreytni og þessar miklu kröfur starfinu gildi.

Hvað merkir fyrir mér að kenna vel?
Ég tel það vera gríðarlega mikilvægt fyrir kennara að vera stöðugt að meta, breyta og betrumbæta kennsluaðferðir sínar. Það er varla hægt að ætlast til þess að kennarar hafi margar kennsluaðferðir á hreinu, heldur þurfa þeir að æfa og þjálfa þessa fjölbreytni. Það er mikilvægt fyrir kennara að sífellt þróa og endurmeta starf sitt (Trausti Þorsteinsson, 2003). Þeir þurfa að endurskoða það námsefni sem þeir kenna og athuga hvort annað jafnvel betra sé til. Eins þurfa þeir að stunda endurmenntun reglulega og tileinka sér nýja þekkingu. Annars tel ég vera mikla hættu á stöðnun.

Kennari verður að mæta vel undirbúinn í kennslu og vera vel skipulagður. Það fer varla á milli mála ef kennari mætir illa undirbúinn og getur það skemmt fyrir kennslunni. Ég veit það af eigin raun að í þau örfáu skipti sem ég hef mætt illa undirbúin þá varð ég mjög óörugg og skipulag tímans var lélegt og það segir sig sjálft að það kom niður á kennslunni. Eins verður góður kennari að aðlaga kennsluna að þörfum nemenda sinna eins og kom fram í svari mínu við spurningu 1. Ég tel að ef nemandi getur endurtekið með eigin orðum það sem hann lærði í kennslustund þá hafi góð kennsla átt sér stað. Eins er mikilvægt að kennarinn reyni að virkja sem flesta í kennslustundum og vekja áhuga þeirra á efninu og að fá sem flesta með sér.

Hvað merkir fyrir mér að kenna mína grein vel?
Þar sem ég á enga sérstaka grein, mun ég svara þessari spurningu út frá greininni Lífsleikni. Í Lífsleikni er gríðarlega mikilvægt að kennarinn sé mjög fær í mannlegum samskiptum og reynir þá heldur betur á samskiptagreind kennarans. Ég tel að Lífsleikni-kennslustund hafi heppnast vel ef ég hef fengið alla nemendur til að tjá sig og að taka þátt í kennslustundinni. Það getur reynst erfitt að fá suma nemendur til að vera virka og taka þátt, og finn ég sérstaklega fyrir þessu í fögum sem ekki eru til samræmds prófs. En Lífsleiknin getur verið rosalega skemmtileg og alveg sérstaklega þegar ég næ nemendum á flug í kennslustundum. Eins er ég ánægð með minn þátt kennslunnar þegar ég sé nemendur nýta sér það sem við höfum verið að læra saman og spjalla um.

Heimildir:
Armstrong, Thomas. 2001. Fjölgreindir í skólastofunni. Reykjavík, JPV útgáfa.
Ingvar Sigurgeirsson. 1996. Að mörgu er að hyggja. Reykjavík, Æskan.
Ingvar Sigurgeirsson. 1999. Litróf kennsluaðferðanna. Reykjavík, Æskan.
Trausti Þorsteinsson. 2003. Fagmennska kennara. Fagmennska og forysta: þættir í skólastjórnun. Reykjavík, Rannsóknarstofnun Kennaraháskóla Íslands.